Henryk Hayden (1883 Warszawa - 1970 Paryż) |
W roku 1907 Hayden przybywa do Paryża. Wysłany tam przez swojego ojca po to "by zdobyć medal w salonie", artysta nigdy nie powraca już do Polski na stałe. Początkowo kształci się w prywatnej "Académie de la Palette". Nie znane są jak dotychczas żadne związki artysty z polską bohemą artystyczną przebywającą w tym czasie w Paryżu. W 1909 r. Hayden prezentuje na Salonie Jesiennym płótna z podróży do Bretanii. Pejzaże z Le Pouldu nawiązują stylistycznie do szkoły Pont-Aven. Artysta operuje płaskimi plamami barwnymi, obwiedzionymi konturem. Kolorystyka obrazów z tego okresu, choć mocno odrealniona pozostaje subtelna i powściągliwa. Ta pierwsza wielka lekcja malarstwa pozostaje dla Haydena punktem wyjściowym do syntetyzowania form i poszukiwania istoty pejzażu. W odróżnieniu od malarzy skupionych wokół Gauguina linia konturowa w obrazach Haydena pozostaje niespokojna. To swoistego rodzaju malarskie wcielenie nie potrwa u Haydena długo, ponieważ jego miejsce zajmie niebawem fascynacja kubizmem a jednocześnie malarstwem Paula Cézanne'a. Przygoda Haydena z kubizmem przypada na fazę syntetyczną tego kierunku w XX wiecznej sztuce.
Okres kubistyczny Haydena zawiera się w latach ok. 1916-1921. Jednym z najbardziej znanych obrazów tego okresu jest przedstawienie "Trzej muzykanci" z 1919 r. (obecnie w Muzeum w Lyonie). Obraz ten zainspirował Pabla Picassa do namalowania przedstawienia o tym samym tytule. W 1921 r. Hayden odszedł od kubizmu uznając, iż wyczerpał formalne środki wyrazu tej konwencji. Decyzja ta spotkała się z ostrą reakcją marchanda Léonce Rosenberga, który zdecydował sprzedać wszystkie płótna Haydena. Porzucając formalne ograniczenia wynikające z kubistycznej stylistyki, Hayden poszukuje własnego stylu. Pomocą okazało się wierne naśladownictwo natury. W czasie II Wojny Światowej artysta wyjeżdża z Paryża na południe Francji, gdzie poznaje Samuela Becketta. Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w. zostaje wykształcony indywidualny styl artysty. Obrazy z tego okresu ulegają mocnemu zsyntetyzowaniu, przy jednoczesnej intensyfikacji palety barwnej. |